Η Ιστορία που δεν γράφτηκεΤου Βαγγέλη Μεννή
Δευ, 26/10/2015 - 18:18
Η αδικία είναι ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα στην πορεία της ζωής του ανθρώπου. Οι περισσότεροι την καταδικάζουν, αρκεί να μη θίγονται τα συμφέροντά τους. Έγραψε κάποτε ο Ελύτης μια τραγικά επίκαιρη φράση: «Για σας Έλληνες έρχεται κόρη νέα, με ηλίανθους στο χέρι που ζητά δικαιοσύνη». Ένα νέο βιβλίο παρουσιάζει το δίπολο αδικίας – δικαιοσύνης και τη μεταξύ τους σύγκρουση γυρίζοντας αντίστροφα το χρόνο στο Έπος του 1821.
Στις αρχές του 19ου αιώνα η Μαντώ Μαυρογένους, κόρη πλούσιου – ισχυρού αριστοκράτη, αποφασίζει να παρατήσει σπίτι, ανέσεις, ασφάλεια και να κατέβει στην Ελλάδα για να προσφέρει τη ζωή της. Το χαρακτήρα της ιδιαίτερης αυτής ηρωίδας παρουσιάζει λογοτεχνικά η Ειρήνη Νικολάκη - Καλαμάρη στο τελευταίο της βιβλίο. Χρειαζόταν η έκδοση αυτή, διότι τελευταία το ‘21 συκοφαντήθηκε, διαστρεβλώθηκε όσο καμία άλλη περίοδος της ελληνικής Ιστορίας.
Κατά την άποψη των Ευρωπαίων, η χώρα μας ήταν πρωτόγονη και υπανάπτυκτη (βλ. Κυριάκος Σιμόπουλος «Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ‘21») όταν η Μαυρογένους πήρε την απόφαση να πολεμήσει τους Τούρκους. Δεν ήταν λίγοι οι φιλέλληνες που έφθασαν τότε στην πατρίδα μας, όχι πάντοτε με αγαθές προθέσεις… Αντίθετα, η περίπτωση της Μαντώς διαφέρει εκ του αποτελέσματος. Εκποίησε την προσωπική και οικογενειακή της περιουσία για χάρη του Αγώνα, ενάντια σε όλες τις αντιδράσεις: οικογενειακές, κοινωνικές, πολιτικές. Στρατολόγησε αγωνιστές η νεαρή γυναίκα και δεν δίστασε να μπει επικεφαλής όταν κρίθηκε αναγκαίο, γεγονός αδιανόητο για τη σημερινή εποχή.
Έγκυροι ιστορικοί την τοποθετούν, βάσει μαρτυριών, να διοικεί σώμα αγωνιστών στην πολιορκία του κάστρου της Εύβοιας, αλλά και σε ενέδρα που στήνει για τους Τούρκους ο Ανδρούτσος. Η συμμετοχή της σε άλλες μάχες δεν είναι τεκμηριωμένη, ωστόσο δεν μπορεί και να αποκλεισθεί.
Η Μαντώ μπαίνοντας στο δρόμο της θυσίας γνώριζε το τέλος της. Ήξερε ότι η Ελλάδα θα χρειαζόταν δεκαετίες για να σχηματίσει τις στοιχειώδεις κρατικές δομές. Παρέβλεψε πως τα ομόλογα που της προσέφεραν ως αντάλλαγμα για τις χορηγίες της δεν άξιζαν τίποτα. Σε κάθε περίπτωση ήταν μια εποχή που κάποιοι Έλληνες, έβαζαν πρώτα την πατρίδα και μετά τον εαυτό τους.
Η κόρη του Μαυρογένη έχοντας λάβει μόρφωση και ανατροφή ευρωπαϊκή, προφανώς είχε συνηθίσει σε άλλες συνθήκες. Υπερέβη τον εαυτό της μπαίνοντας στο χάος της επαναστατημένης Ελλάδας, η οποία δεν άργησε να περάσει τη γραμμή του εμφυλίου. Συγκρούσεις συμφερόντων, προδότες, συνωμότες, πράκτορες ξένων δυνάμεων, όλοι εναντίον όλων, η Ελλάδα χαώδης. Θα μπορούσε να λυγίσει, να βγει στο εξωτερικό, όπως κάνουν σήμερα πολλά νέα παιδιά… Όμως δεν εγκατέλειψε τη χώρα ούτε όταν - οι δικοί μας - Έλληνες λήστεψαν και λεηλάτησαν το σπίτι της για ν’ αρπάξουν χρήματα και οικογενειακά κειμήλια. Κατέληξε πάμπτωχη.
Η ηρωίδα του μυθιστορήματος διέθετε μια ακόμη αρετή, όχι μόνο σπάνια διαχρονικά αλλά και για το νεαρό της ηλικίας της σπάνια. Αντιλήφθηκε πότε να αποσυρθεί. Η νεαρή γυναίκα ήξερε να γυρίσει την πλάτη στη δόξα και το χειροκρότημα του πλήθους. Μακάρι να το γνώριζαν αυτό και οι άντρες καπεταναίοι του μέλλοντος… Ειδοποιός διαφορά: η Μαντώ δεν επιζητά ούτε θέσεις, ούτε αξιώματα, ούτε παρασιτικό μισθό. Δεν γράφει απομνημονεύματα, δεν ασχολείται με την υστεροφημία της, πάσχει από μια άλλου είδους αριστοκρατική ανωτερότητα μάλλον αρχαιοελληνική.
Έτσι αγάπησαν την Ελλάδα κάποιοι Έλληνες, έτσι ήξεραν και να σωπάσουν. Δεν είναι τυχαίο που η ελληνίδα αγωνίστρια μπαίνει στο κάδρο των ηρώων δίπλα στα μεγάλα ονόματα του έπους του ’21 αν και δεν ήταν μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες στρατηγικής του Αγώνα. Το πλεονέκτημά της, όπως γίνεται σαφώς αντιληπτό στο βιβλίο, είναι ηθικό. Η Θυσία της Μαυρογένους, η οποία πεθαίνει για χάρη της Ελλάδας, άρρωστη και υποσιτισμένη, ενώ υπήρξε πάμπλουτη, διαπερνά αστραπιαία τη χρονικότητα κρατώντας ακέραια την ελληνική ψυχή με επίγνωση της ταυτότητας του ελληνισμού. Σε παρόντα χρόνο ίσως μιλήσει στον ίδιο τυφλό λαό με τη γλώσσα ενός άλλου μακρινού πολιτισμού.
Αυτά είναι μερικά από τα θέματα που θίγει το βιβλίο της Ειρήνης Καλαμάρη, για τη Μαντώ Μαυρογένους. Μέσω της τέχνης του Λόγου η συγγραφέας ανασυνθέτει αριστοτεχνικά τον 19ο αιώνα, αποδίδοντας με τον πρέποντα σεβασμό τα γεγονότα, τα πρόσωπα, τα έθιμα. Θα μπορούσε να προσθέσει πλούσια μυθοπλασία η Ειρήνη προκειμένου να καταστήσει ελκυστικότερο το βιβλίο, όμως επιλέγει να το κάνει με σύνεση και μέτρο. Είναι πολύτιμο μάθημα να ξανασταθούμε στο έπος του ’21 με αγάπη για την Ιστορία και τον ίδιο τον εαυτό μας.
Β. Μεννής
- See more at: http://www.alithia.gr/apopseis/i-istoria-poy-den-graftike-xios#sthash.wLsCzhdL.dpuf